Stop met bedrijfje spelen.

Stop met bedrijfje spelen. Daar krijg je LEGO-poppetjes van. Wordt jouw organisatie gevormd door het karakter van de mensen? Of wordt het karakter van jouw collega’s gevormd door de organisatie? Ik mag hopen op het eerste, maar ik vrees voor het laatste. Als kind droomde ik ervan om een pool-tafel op m’n zolderverdieping te hebben als ik groot was. Niet gelukt: maar hij staat alsnog op de zaak. Ook wilde ik ooit een schommel in m’n huis. Niet gelukt: maar nu hangen er twee op de zaak. 

Ons kantoor lijkt meer op het verlengstuk van een jongens- en een meisjesdroom dan op een kantoor. Waarom zou een kantoor niet op een huis kunnen lijken? Sterker nog, wij houden kantoor in een voormalig woonhuis. Dat was geen bewuste keuze, maar achteraf is het een zegen. In een dergelijke setting ben je namelijk minder snel geneigd om ‘bedrijfje te spelen’. Mijn definitie daarvan ligt niet in een zin of een alinea, maar meer in een optelsom van gedragingen. 

10x bedrijfje spelen

Waar kan je aan denken? Let wel: in verband met de lengte van mijn artikel, houd ik me in. Ik zou gerust 50 bullets kunnen vullen, maar ik beperk me tot 10 herkenbare voorbeelden waar ik doorgaans veel smakelijke reacties op krijg bij talks over dit onderwerp.

1. Als je op werk zaken glad wil laten verlopen, dan richt je ‘agile’ werkprocessen in. Thuis zeg je gewoon ‘Dat regelen we even’. De pest met die agile processen is dat je er een bepaalde regelmaat en titels tegenaan gooit. Scrum master, product owner, chapter coach, tribe leader en ga zo maar door. Dag agility. Als je met 8 vrienden een verhuizing regelt, dan begin je en ben je (bijna) altijd dezelfde dag nog klaar. Zonder vergadering. Stop met bedrijfje spelen.
   

2. Zei ik vergadering? Ja, dat is ook zo’n woord dat niet in thuissituaties is verzonnen. Als je thuis een goed gesprek voert, dan doe je dat ’s avonds rustig op de bank, in bed of aan de eetkamertafel bijvoorbeeld. Als je het op kantoor ergens over wilt hebben, dan ga je vaak in een spreekkamer of aan een bureau zitten en dan noem je het een vergadering. Die zijn overigens vaak ingepland, in tegenstelling tot een gesprek met je partner thuis. Waar heb je meer aan denk je? Stop met bedrijfje spelen. 
   

3. Als je met 35 graden naar het strand of naar een festival gaat, dan doe je dat op teenslippers. Als je naar je werk gaat, dan wordt dat bij de meeste bedrijven niet gewaardeerd. Je hebt tenslotte ‘iets’ hoog te houden als bedrijf? Een bepaalde professionaliteit in de meeste gevallen, gok ik. Hulde voor Pim, die met warm weer een rok aantrok naar werk omdat dat volgens de HR-reglementen wél was toegestaan in tegenstelling tot een korte broek. Stop met bedrijfje spelen.
   

4. In het afgelopen jaar heb ik in de vele gesprekken met mensen een aantal keer de term ‘mijn professionele ik’ horen vallen. Ik weet inmiddels wat er mee bedoeld wordt, maar ik ageer er wel tegen. Ik noem dit het ‘Lego-poppetje’: iemand die door het spelen van bedrijfje is verworden tot iemand die het gedrag vertoont dat de werkgever graag wil zien. Helaas toont het beestje niet meer zijn of haar ware aard. Ik heb die mensen ook geadviseerd om de ‘professionele ik’ voortaan thuis te laten. Stop met bedrijfje spelen.
   

5. Thuis stel je geen persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) op, maar praat je met elkaar over je gevoelens. Niet iedereen overigens, maar ik raad het je wel aan. Met een beetje geluk heb je een partner die aan je vraagt waar je van droomt en daarna aan je vraagt: ‘Kan ik je erbij helpen?’ Op werk leggen we gevoelens vast in een document en evalueren we erop. Mogelijk wordt het salaris er zelfs op aangepast. Stop met bedrijfje spelen.
   

6. Op werk laat je collega’s tekenen voor het navolgen van gedragsregels, of hang je (erger nog) waardes aan de muur. Thuis bedank je je partner voor het uitruimen van de vaatwasser of voor het buiten zetten van het vuil. En als het niet gebeurd is, dan zet je het niet op Slack in #general, maar dan doe je het gewoon alsnog zelf. Met de nodige tegenzin wellicht, dat dan weer wel. Stop met bedrijfje spelen.
   

7. Op werk moet er bezuinigd worden en schop je mensen de deur uit. In privé zou je zuiniger gaan leven in plaats van gezinsleden de deur uit te trappen. Hebben we dat bij Keytoe ook een aantal keren gedaan? Ja, au. Daar zijn we niet trots op en ik was het er vaak ook niet mee eens. Daar staat tegenover dat we als organisatie behoorlijk vroom leven. Hoe kun je als corporate een bedrijfsfeest geven dat 1,5 miljoen euro kost en dezelfde maand een bezuinigingsronde aankondigen? Thuis ga je ook niet eerst voor 50.000 euro op vakantie om vervolgens tegen je zoon te zeggen dat je niet meer voor zijn boodschappen wil betalen. Stop met bedrijfje spelen.
   

8. Thuis zoek je niet altijd naar groei. Als bedrijf ben je daar wel sneller toe geneigd. Waarom eigenlijk? Je wilt het leuk hebben thuis en als je daartoe groter wilt wonen á la. Maar wat als je al aan je maximum hypotheek zit? Is leuk dan niet gewoon leuk genoeg? En wil je dat je vriendengroep ook alsmaar groter wordt? Niet perse toch? Als je bedrijfje speelt is het vaak niet goed of groot genoeg. De meeste bedrijfs-gerelateerde awards worden in Nederland uitgereikt voor: groei (bah, wij waren er ook ooit trots op). Stop met bedrijfje spelen.
   

9. Het introduceren van flexplekken bij bedrijven leek velen een goed idee. Maar de meeste mensen in ons land hebben hun vaste plek aan de eettafel en in het tweepersoonsbed. Jij ook? Stop met bedrijfje spelen. 
   

10. Thuis mag je zelf bepalen of je stoel ergonomisch is of niet. Er is overigens een meneerdie een nieuwe markt voor zichzelf wil creëren door ervoor te opteren werkgevers verplicht te stellen ook de thuiswerkplek ergonomisch te maken. Alsjeblieft, doe normaal. Gelukkig wordt er thuis ook niet gecontroleerd of je een rood-witte sticker plakt op ieder uitstekend plankje. Op kantoor moet alles veilig, want bij een bedrijf: daar ben je zogenaamd een ander. Iemand die niet kan nadenken. Stop met…
    

'de professionele ik'

Sociaal wenselijk gedrag

Wat ik wil zeggen: als je verwacht dat mensen zich conformeren naar bepaalde gedragsregels, dan doen ze dat langzaamaan ook. Ze glijden daardoor langzaam af naar een uitgevlakte, doch soms ‘professionele’ versie van zichzelf. Zo is er een werknemer van een klant van ons die aangaf dat haar ‘professionele ik’ zich in de waardes van de organisatie kon schikken, maar dat ze er privé anders in zou staan. Hoe oprecht handelt ze dan naar die betreffende waardes denk je?

Als je van mensen sociaal wenselijk gedrag verlangt, dan kun je er gif op innemen dat ze ook sociaal gewenst gedrag gaan vertonen op een manier die jij niet wilt. Het veinzen van productiviteit bijvoorbeeld. Als iemand een bizarre off-day heeft na een lang weekend doorhalen, dan kan diegene misschien wel uren schrijven achter de computer op verschillende klanten, maar of er werklijk iets goeds uit voort is gekomen is maar de vraag. Schep je daarentegen een cultuur waarin iemand zijn of haar ware aard niet hoeft te verbergen, dan kan je eerder verwachten dat iemand eerlijk zegt ‘geen pest uitgevoerd te hebben vandaag’. Niet wat je wilt horen misschien, maar wel zo eerlijk. Je kan dan iemand helpen de dag erna extra gemotiveerd werkelijk nuttige uren voor de klant te draaien. En het liefst zelfs extra, uit eigen wil.

Menselijke relaties maken het verschil

Die personen die niet bang zijn om hun werkelijke karakter te tonen betekenen meer voor je bedrijf dan volgers die sociaal wenselijk gedrag vertonen. Laatstgenoemden zijn regelmatig slappe versies van zichzelf. Gelukkig hebben we als mensen voelsprieten voor authentiek gedrag, niet altijd direct - maar uiteindelijk komt de ware aard van iemand altijd bovendrijven. Hoeveel van jouw échte vrienden zijn nep tegen je? Niet veel mag ik hopen. De mensen van wie je het meest houdt zijn meestal oprecht. Zo gaan je klanten ook het meest houden van oprechte mensen. Want zeg nou zelf: wie geloof je eerder? Diegene die zichzelf is of diegene die een rol speelt? 

Ik wil je er graag op wijzen dat bedrijven niet met elkaar samenwerken. Het zijn de mensen die dat doen. Bedrijven zijn eigenlijk ‘niets’. Je kunt als bedrijf wel een merk worden dat een bepaalde positieve sfeer oproept bij consumenten, maar de écht essentiële samenwerkingen van en tussen de meeste organisaties worden gebouwd en in stand gehouden door mensen. Een BV mag dan wel een natuurlijk rechtspersoon zijn, maar praten kan het niet. Het zijn de mensen van verschillende bedrijven die wel of geen klik met elkaar hebben en als dat het geval is, dan is er een grotere kans van slagen voor een duurzame relatie. Om een goede relatie te bouwen kun je beter uitgaan van mensen die oprecht naar elkaar zijn. Mocht jij Lego-poppetjes hebben gecreëerd, dan mag je ervan uitgaan dat er een minder dynamische samenwerking ontstaat dan tussen mensen die hun volle ‘ik’ tonen.

Werk en Privé: twee verschillende dingen?

Nu hoor ik sommige lezers denken: ‘Ja, maar werk en privé: dat zijn toch echt twee verschillende dingen!’ Voor veel mensen wel, maar is het echt nodig? Kun je niet beter spreken van tijdsbesteding waar je wel geld voor krijgt en tijd waar je geen geld voor krijgt? In de ochtend zeg je: 'Ik ga naar m’n werk'. Maar doe je dat ook als je vrijwilligerswerk verricht? En lijken mensen daar niet al snel meer op zichzelf dan op hun werk? Zie jij collega’s ook niet geregeld in een privé-setting? Of is er nooit een klant- of inkooprelatie geweest waar je langzaamaan goed bevriend mee bent geraakt?

Werk en privé bestaat, als jij vindt dat het moet bestaan. Persoonlijk kies ik ervoor om anders in de wedstrijd te zitten. Ik vier de verjaardagen van mijn zoontje op de zaak, dat inmiddels een verlengstuk van mijn huis is geworden. I love it. Geen moment dat een van ons daar aan ‘werk’ denkt als we z’n verjaardag vieren.

Bottomline komt het erop neer dat je er zowel thuis als op je werk toe wilt doen. Als je thuis gewaardeerd wordt voor wie je bent, laat dat dan op kantoor ook zo zijn. Wees de beste versie van jezelf: de échte versie, want die is uniek. Speel dus geen Lego-poppetje en probeer je bewust te worden van gewoontes zoals in de voorbeelden. 

Het begint al op de basisschool

Ik heb een keer een groep basisschool kinderen drie weekenden lesgegeven op de zaak. Die wisten niet dat een kantoor ook leuk kon zijn. Toen ik vroeg wat ze dan dachten, zeiden ze: ‘Bureaus, tafels en mensen in pak’. En toen erachteraan: ‘Maar zo wil ik ook wel werken’ 

We zijn helaas gewend geraakt aan een wereld waarin ‘bedrijfje spelen’ de norm is geworden. En dat spel wordt door sommigen gespeeld met Lego-poppetjes. Ik pleit ervoor dat we daarmee stoppen, want Lego-poppetjes lijken allemaal zo op elkaar. Ik roep om die reden aan iedereen die in het onderwijs werkt op om zo min mogelijk ‘schooltje te spelen’. We kunnen niet vroeg genoeg beginnen met het normaliseren van de norm. 

Geef meer basisschoolkinderen van vandaag hoop. Doe met ons mee: doe gewoon. Veel kinderen spelen met Lego, net als veel volwassenen overigens. Zeg eerlijk: als je met Lego speelt, dan speel je doorgaans brandweertje of politietje toch? Ik kan me niet heugen dat ik voor het laatst bedrijfje heb gespeeld met m’n zoontje. 

ps. Tegenwoordig ga ik op zaterdag regelmatig schommelen en poolen op kantoor met mijn zoontje van zes. En toch zegt hij dat hij later bij de politie wil gaan werken. Hij speelt vaak politie met z’n Lego. Ik snap ‘m wel.